Thời kì VUCA là gì? Những thách thức mà CEO phải đối mặt trong thời kì VUCA?

Những năm gần đây, thuật ngữ VUCA trở nên quen thuộc, đặc biệt là với giới doanh nhân, đòi hỏi doanh nghiệp phải nhanh chóng đón đầu để tồn tại và bứt phá, nhất là những doanh nghiệp vừa và nhỏ. Vậy VUCA là gì? Những thách thức của thời kỳ VUCA và doanh nghiệp cần trang bị gì để đối mặt với nó?

Định nghĩa thời kỳ VUCA

Trong kinh doanh, khái niệm VUCA diễn ra từ sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008-2009, nay lại được tăng cường bởi những biến động không lường của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Khái niệm này mô tả một môi trường kinh doanh được đặc trưng bởi:

1. Biến động (Volatility): Thay đổi chóng mặt trong môi trường kinh doanh mà chúng ta đang phải đối mặt ngày nay. Chúng diễn ra bất ngờ và đa chiều: lĩnh vực thay đổi, tốc độ thay đổi và phạm vi thay đổi. Thay đổi sâu và rộng trong mọi lĩnh vực, cùng sự tương tác đa chiều, khiến nhà lãnh đạo không kịp tiếp nhận thông tin và nắm bắt những biến động mới.
2. Không chắc chắn (Uncertainty): Do sự biến động phức tạp như vậy, nên chúng ta không thể dự đoán chính xác được các sự kiện trong tương lai, nhiều hoạch định bị đảo lộn trên thực tế trong khi đối thủ cạnh tranh có thể đột ngột xuất hiện. Điều này dẫn đến sự không chắc chắn trong các quyết định của nhà lãnh đạo.
3. Phức tạp (Complexity): Quá nhiều yếu tố liên quan và tác động qua lại nhanh chóng, bị bao vây bởi vô vàn thông tin nhiễu, dẫn đến nhầm lẫn lan rộng, không xác định được tường minh, rõ ràng nguyên nhân và yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức.
4. Mơ hồ (Ambiguity): Mất dần kiểm soát với các điều kiện và yếu tố trong môi trường kinh doanh phức tạp, khiến mọi thứ dần trở nên mơ hồ. Lãnh đạo mong muốn thay đổi, kiểm soát sự thay đổi nhưng không biết bắt đầu từ đâu và lựa chọn giải pháp nào… 

VUCA được đặt ra bởi Đại học Chiến tranh Quân đội Hoa Kỳ (US Army War College) vào những năm 1990 để mô tả một thế giới mới của sự tham gia quân sự vào cuối thời chiến tranh lạnh. Kể từ đó, nó đã lan rộng ra doanh giới làm vì nó cung cấp một khuôn khổ để hiểu các bất ổn mà các tổ chức đang phải đối mặt trong môi trường ngày nay và những thách thức mà nó đặt ra cho các nhà lãnh đạo.

Thách thức thời kỳ VUCA

Các nhà lãnh đạo đang đối phó với một thế giới, nơi mà sự thay đổi ngày càng lớn hơn, nơi mà tương lai hầu như không thể dự đoán được, nơi mà các lựa chọn tăng lên theo cấp số nhân và cách chúng ta suy nghĩ về những lựa chọn này chắc chắn đã thay đổi.

Ngày nay, người lãnh đạo phải ra quyết định nhanh hơn, xử lý số lượng thông tin lớn hơn, chọn lọc giữa sự kết nối thông tin đa chiều và mọi thứ liên quan đến nhau hơn bao giờ hết. Chúng ta có thể nghĩ rằng đây là sự tổng hợp của mọi thế hệ trong các giai đoạn của lịch sử. 

Trong nhiều thế kỷ, chúng ta đã tin rằng thế giới có thể dự đoán được. Ngày nay, chúng ta cần phải có bộ tư duy khác, chúng ta không phải là tập trung vào những gì có thể xảy ra mà hướng tới xử lý điều gì khả thi nhất. 

Trong môi trường kinh doanh VUCA, chúng ta phải tập trung vào những gì “khả thi” (bất cứ điều gì có thể thực hiện được) hơn là về những gì “có thể xảy ra” (được xác định bằng phân tích từ những gì đã xảy ra trước đó).  

Các kỹ năng cần có trong thời kỳ VUCA

Các nhà lãnh đạo phải đảm bảo phúc lợi của chính họ và trao quyền cho nhóm của họ để làm điều tương tự. 

Trong một môi trường thay đổi nhanh chóng, các kỹ năng lãnh đạo cần thiết cũng thay đổi nhanh chóng. Những gì có thể đã hoạt động trong quá khứ sẽ không hoạt động nữa. Vì vậy, trọng tâm đang chuyển sang:

Nhanh nhẹn và linh hoạt. Khả năng phản ứng và thích ứng nhanh chóng với những thay đổi của môi trường là một kỹ năng quan trọng trong quá trình thay đổi liên tục. Điều quan trọng là các nhà lãnh đạo phải phát triển khả năng lãnh đạo nhanh nhẹn, xác định lại khả năng lãnh đạo và hiểu cách họ có thể linh hoạt hơn trong tư duy. Họ phải xây dựng tính linh hoạt trong mọi quy trình mà họ có, lưu ý rằng thay đổi có thể xảy ra và cho phép thực hiện điều đó, ngay cả khi họ không biết thay đổi sẽ như thế nào. Điều quan trọng là tạo ra các tổ chức linh hoạt được dẫn dắt bởi tầm nhìn rõ ràng và giao tiếp hiệu quả, do đó, tổ chức có thể rất rõ ràng về các giá trị và mục tiêu của mình nhưng rất linh hoạt về cách triển khai các khả năng và đạt được tầm nhìn đó.

Tư duy phản biện. Với lượng thông tin dồi dào có sẵn từ nhiều nguồn khác nhau, khả năng phân biệt tính hợp lệ của dữ liệu cũng như thông tin sai lệch, thực hiện các cuộc điều tra và suy luận logic và cân nhắc các lựa chọn thay thế sẽ giúp các nhà lãnh đạo đưa ra quyết định tốt. Tư duy phản biện là về khả năng đánh giá thông tin một cách khách quan và cách thức sử dụng thông tin hoặc liệu nó có nên được tin cậy hay không.

Sự tò mò. VUCA yêu cầu các câu hỏi – rất nhiều câu hỏi. Các câu hỏi nhằm tạo ra sắc thái, kích thích các quan điểm và tranh luận khác nhau, thúc đẩy trí tưởng tượng và các câu hỏi phân tích để phân biệt thực tế với ý kiến. Điều này giúp các nhà lãnh đạo mở rộng tầm nhìn và kiến ​​thức của họ. Với sự tò mò, học hỏi và những ý tưởng mới; thúc đẩy sự đa dạng cũng đóng một phần quan trọng trong việc này. Các nhà lãnh đạo cần một nhóm người đa dạng để đưa ra những suy nghĩ và phản ứng đa dạng. Và họ phải nuôi dưỡng một nền văn hóa hòa nhập, nơi mọi người cảm thấy tự do cởi mở và đóng góp một cách xác thực.

Sáng tạo có thể chỉ đơn giản là một cách khác để thực hiện điều gì đó, tiếp cận một vấn đề hoặc mang lại một góc nhìn mới mẻ cho một vấn đề. Với những thách thức chưa từng có đang đến với chúng ta mỗi ngày như những thách thức được đưa ra bởi dịch bệnh, những cách tư duy mới và sự sáng tạo của con người là yếu tố quan trọng hơn bao giờ hết.

Năng lực văn hóa là khả năng hiểu, giao tiếp và tương tác hiệu quả với mọi người giữa các nền văn hóa. Các tổ chức ngày càng trở nên đa dạng và các nhà lãnh đạo tại nơi làm việc nên công nhận và tôn trọng nhiều cách hiểu, cách nhìn và cách sống, tôn vinh những lợi ích của sự đa dạng và có khả năng hiểu và tôn trọng sự khác biệt. Các nhà lãnh đạo có năng lực về văn hóa có thể tương tác tốt với những người khác có thể nhìn nhận thế giới khác với họ có thể đóng một vai trò lớn trong việc phát triển một nền văn hóa hòa nhập hơn trong doanh nghiệp của họ. Điều này có ảnh hưởng đến sự thành công của tổ chức và một nhà lãnh đạo có năng lực văn hóa có thể tạo thêm giá trị to lớn ở đây.

Sự hợp tác. Các nhà lãnh đạo cần có khả năng tương tác và làm việc tốt với những người khác để giúp thúc đẩy công ty phát triển. Các vấn đề phức tạp liên quan đến các biến số không thể hiểu được từ quan điểm của một chuyên ngành. Với đại dịch, đã có rất nhiều sự hợp tác trên quy mô chưa từng có. Chúng tôi đã thấy các chuyên gia, chẳng hạn như chuyên gia chăm sóc sức khỏe, nhà kinh tế, chuyên gia chuỗi cung ứng và kỹ sư, tích hợp kiến ​​thức chuyên môn của họ để giải quyết các vấn đề phức tạp – theo cách mà không ai trong số họ có thể tự làm được. Các nhà lãnh đạo phải bồi dưỡng và dẫn dắt nỗ lực này.

Rất có thể chúng ta sẽ phải sống chung trong tình hình biến động trong một thời gian dài. Và khi chúng ta bắt đầu quay trở lại một kiểu bình thường khác, sẽ có những yếu tố khác góp phần tạo nên không khí VUCA trong thế giới công việc. 

Các nhà lãnh đạo phải đảm bảo phúc lợi của chính họ và trao quyền cho nhóm của họ để làm điều tương tự. Họ phải nhận thức được tầm quan trọng của việc chăm sóc bản thân sao cho đủ sức mạnh để hỗ trợ và hỗ trợ những người mà họ lãnh đạo. 

Xem thêm video ông Ngô Minh Tuấn chia sẻ dưới đây để cập nhật thêm kiến thức về quản trị doanh nghiệp thời kì khó khăn

Theo dõi website Học viện CEO Hà Nội để cập nhật những kiến thức mới nhất về quản trị doanh nghiệp.